Αυτό το καλοκαίρι πήρα μια απόσταση από τον κόσμο των social media φορά. Δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταια φορά που το κάνω, αυτό όμως που παρατήρησα ήταν ότι κάθε φορά που έμπαινα αισθανόμουν όλο και πιο άβολα. Όλα μου έμοιαζαν εξιδανικευμένα, γυαλισμένα, επιτηδευμένα, και κάπως μου χτύπαγε, γιατί για αρκετό κόσμο γνωρίζω ότι η πραγματικότητα απέχει ετη φωτος. Αντί για έμπνευση, ένιωθα δυσφορία. Σαν να παρακολουθούσα μια θεατρική παράσταση όπου όλοι προσποιούνταν λίγο υπερβολικά. Ήταν η πρώτη φορά που το παρατηρούσα; όχι βέβαια! Απλά μάλλον λόγω του ότι δεν έιχα καθημερινή έκθεση το έβλεπα πιο έντονα. Και θα είμαι ειλικρινής, δεν με χάλασε, αντιθέτως με βοήθησε να μείνω μακριά. Και έτσι συνέχισα να κάνω βουτιές, να διαβάζω βιβλία και να ακούω podcast – με αγαπημένη θεματολογία – μαντέψτε – την προσωπική ανάπτυξη, τη νοοτροπία, και εντάξει κάποια αρκετά πιο fun αλλά αυτο είναι για άλλο post. Γιατί αυτό το post αφορμή ήταν ένα επεισόδιο podcast της πρώτης κατηγορίας.
Enter Roxy Nafousi, η αποκαλούμενη «Manifestation Queen»
Πέφτω λοιπόν πάνω σε ένα επεισόδιο που φιλοξενείται η Roxy και μιλάει- για τι άλλο- τη δύναμη του manifest και πως αυτό άλλαξε τη ζωή της. Για την ιστορία το βιβλίο της (Manifest) βγήκε στα ελληνικά, πριν δύο καλοκαίρια. Και ναι το διάβασα, —περιέργεια γαρ – και κατέληξα ότι ήταν καλό για παραλία αλλά τίποτα πρωτοποριακό. “Το Μυστικό” 2.0 με άλλο branding. Την ίδια περίοδο την είχα ακούσει και σε άλλο podcast να διηγείται την ιστορία της. Και τώρα, δύο χρόνια μετά, άλλο επεισόδιο, ίδια ακριβώς αφήγηση—λέξη προς λέξη. Το τσέκαρα, ήταν copy-paste. Η πορεία της ένα σενάριο που αναπαράγει με ακρίβεια κόμματος: εθισμός, ανεργία, έλλειψη νοήματος και σκοπού, σκοτάδι, μετά σωτηρία μέσω του manifest.
Και τότε συνειδητοποίησα: Ο «πάτος» της δεν είναι ο δικός μου πάτος. Δεν είναι ο πάτος του 90% του κοινού της. Δεν είναι καν κοντά. Το να νιώθεις “χαμένη” είναι πολύ διαφορετικό ανάλογα με το πού βρίσκεσαι. Η Nafousi μιλάει για συναισθηματική και οικονομική κατάρρευση, αλλά είχε τη δυνατότητα να προσφέρει στον εαυτό της μήνα σε πρόγραμμα γιόγκα στο Μπαλί. Αποκαλεί τον εαυτό της άνεργη, ωστόσο ήταν συντάκτρια lifestyle στο Marie Claire κατά τη διάρκεια των ετών που – κατά δική της ομολογία ήταν εθισμένη στην κοκαΐνη- ενώ παράλληλα έγραφε συμβουλές ευεξίας – κυριολεκτικά έγραφε άρθρα τύπου -“πως άλλαξε η ζωή μου σε 7 μέρες“- (eye rolling) απο αυτά που εμείς ως κοινό καταναλώνουμε με μανία. Ισχυρίζεται ότι το manifestation την έσωσε, αλλά είχε επίσης καλό οικονομικο υπόβαθρο, οικογενειακή υποστήριξη, ένα ευρύ κύκλο γνωριμιών και ένα δίκτυο πλουσίων και διασήμων φίλων (η γυναίκα πάρταρε με την Cara Delevigne και έβγαινε με τον Harry Styles) που μπορούσε να φέρει το βιβλίο της στα χέρια της Bella Hadid. Όπως και το έκανε. Για την ιστορία την ίδια χρονιά κυκλοφόρησαν άλλα 3 βιβλία γύρω από το manifest και μόνο το δικό της έγινε best seller. Τυχαίο;
‘Ελεγχος Πραγματικότητας
Δεν αμφισβητώ ότι για τα δικά της δεδομένα έπιασε πάτο. Το προνόμιο δεν σβήνει τον πόνο—αλλά αλλάζει την ιστορία. Δεν την ακυρώνει, αλλά την αφήνει ημιτελή. Και το ότι χρόνια μετά επιλέγει να αναπαράγει μόνο συγκεκριμένα, πιασάρικα κομμάτια δείχνει σκοπιμότητα. Εν τω μεταξύ έχοντας διαβάσει το βιβλίο, πιστεύω ότι το πιο ειλικρινές κομμάτι ήταν το “fake it till you make it”. Όσο για το κεφάλαιο για την ευγνωμοσύνη΄; Από εκεί λείπει η δική της για την “πρακτική υποστήριξη” που αποδεδειγμένα τη βοήθησε πολύ πιο ουσιαστικά από τη “θετική σκέψη”. Κι εδώ αρχίζει η δυσφορία: καταναλώνουμε αυτές τις “ιστορίες μεταμόρφωσης” σαν να είναι οικουμενικοί χάρτες προς την ευεξία και την ευημερία. Πιστεύουμε ότι αν αυτοί έκαναν πραγματικότητα τη ζωή των ονείρων τους, τότε ίσως με τον ίδιο τρόπο μπορούμε και εμείς. Αλλά συχνά, αυτό που πραγματικά παρακολουθούμε δεν είναι manifest, wellness routine – είναι μάρκετινγκ.
Η άνοδος της “ψεύτικης επιρροής”
Influencers, coaches, ειδικοί lifestyle χτίζουν αυτοκρατορίες σε επιμελημένες αφηγήσεις. Δεν πουλάνε μόνο προϊόντα. Πουλάνε μεταμόρφωση. Το πρόβλημα; Η μεταμόρφωση έρχεται με ανείπωτα πλεονεκτήματα: χρήματα, δίκτυα, προνόμια. Κι εμείς σπάνια ρωτάμε:
- Ποιος ωφελείται πραγματικά από αυτή τη συμβουλή;
- Ποιος μπορεί να την εφαρμόσει;
- Τι λείπει από την ιστορία που μου πλασάρουν;
Πάρε παράδειγμα την ομορφιά – που μετά την ευεξία είναι ότι πιο δημοφιλές: GRWM, tutorials, serums των 150€. Spoiler: οποιοσδήποτε μπορεί να συστήσει έναν ορό αν τον παίρνει δωρεάν σε PR πακέτο. Εννοείται ότι όλα είναι “υπέροχα” αν το brand πληρώνει press trip σε 5άστερο στις Κυκλάδες. Και βέβαια μπορείς να κηρύττεις self-care και αυτοεκτίμηση, όταν έχεις πρόσβαση σε κάθε retreat και αισθητική παρέμβαση δωρεάν. Ο καθένας μπορεί να αυτοαποκαλείται life coach επειδή διάβασε ένα βιβλίο ή πέρασε μια τραυματική εμπειρία που “τον άλλαξε στο κέντρο του” (έχω δει ξόρκια σε ταινίες φαντασίας λιγότερο αποτελεσματικά). Αλλά πόσοι έχουν πραγματικά προσόντα; Πόσοι πράττουν πίσω από την κάμερα όσα διατείνονται; Και πόσοι θα στήριζαν την ίδια στάση ζωής ή προϊόντα αν δεν είχαν οικονομικό όφελος;
Το de-influence ως επιλογή
Αυτές οι σκέψεις με οδήγησαν να σταματήσω να ακολουθώ δεκάδες λογαριασμούς. Εντάξει, συνέβαλε και το ότι κατέληξα φέτος να διαβάζω τουλάχιστον 10 βιβλία που επιεικώς θα χαρακτήριζα “πατάτες” και τα οποία αγόρασα στα τυφλά απλά λόγω του hype. Αριθμός σαφώς μεγαλύτερος από την περίοδο που αγόραζα βιβλία βασιζόμενη αποκλειστικά στο ένστικτο, την διάθεση μου ή μια εκτενή συζήτηση με κάποιον άνθρωπο που εξακριβωμένα είχε παρόμοιο γούστο και κριτήρια με εμένα ή έστω εκτιμούσα το γούστο του. Και ναι, ξέρω δεν είμαι η μόνη που μιλάει για de-influence. Παραδόξως, ακόμα κι αυτό τείνει να γίνει τάση. Αλλά για μένα είναι κάτι περισσότερο. Όχι απλώς «μην αγοράζεις αυτή την κρέμα», αλλά έλεγξε τι γίνεται πίσω από τις κάμερες. Ας κάνουμε έστω και απλό ψάξιμο στο backstory πριν ακολουθήσουμε ή ειδωλοποιήσουμε οποιονδήποτε “ειδικό” ή επαγγελματία για να δούμε αν όντως:
- Έχει διαπιστευτήρια για όσα ισχυρίζεται; Αν μιλάμε για ειδικούς ψυχικής υγείας, life coaches, και συμβούλους πάσης φύσεως συμβούλους, έχουν ακαδημαϊκές σπουδές ΄ή κάποια πιστοποίηση ή όλα βασίζονται στην “προσωπική τους εμπειρία”;
- Είναι η ιστορία τους αυθεντική ή απλώς ένα προσεγμένο σενάριο;
- Έχουμε την ίδια γραμμή εκκίνησης ή συγκρίνουμε την πραγματικότητά μας με το προνόμιο τους;
- Προσφέρουν εργαλεία — ή απλώς πουλάνε φιλοδοξία;
- Μιλάνε για προϊόντα ή υπηρεσίες επειδή αλήθεια τα πιστεύουν και οι ίδιοι επένδυσαν σε αυτά; ή γιατί αισθάνονται κολακευμένοι που τους επέλεξε ένα brand/εκδοτικός/όμιλος υγείας και θα προωθούσαν ακόμα και λασπη απο το νερόλακκο στο Παγκράτι αν αυτο πλήρωνε τους λογαριασμούς τους;
- Συμβαδίζουν οι αξίες μας;
Ένα διαφορετικό είδος έμπνευσης
Αυτή είναι η έκκλησή μου για δράση, σε αυτό το pre September post, λίγο πριν πατήσω το δικό μου restart. Τη σεζόν που ξεκινάει να στρέψουμε την προσοχή μας —και τα χρήματά μας— σε άτομα που πράττουν ό,τι κηρύττουν. Coaches που επενδύουν στην εκπαίδευσή τους. Influencers που αποκαλύπτουν συνεργασίες και έχουν κριτική διάθεση. Συγγραφείς που παραδέχονται την ακατάστατη αλήθεια αντί να παρασκευάζουν τέλειο αφήγημα γύρω από προσωπικό δράμα. Και κυρίως, να κρατήσουμε κριτική στάση απέναντι σε ό,τι ξέρουμε ότι κάποιος έχει πάρει δωρεάν. Είναι δυνατόν να μας πει ότι είναι υπερτιμημένη μπούρδα;
Κυρίως όμως, ας σταματήσουμε να αντιγράφουμε ρουτίνες, βήματα και προϊόντα που έφεραν σε κάποιον αποτέλεσμα. Έχει μεγαλύτερη αξία να βρούμε τον δικό μας τρόπο, να δούμε τι λειτουργεί για εμάς. Όχι άλλη ειδωλοποίηση. Να θαυμάζουμε ναι, αλλά ανθρώπους που ξεκίνησαν από εκεί που είμαστε κι εμείς, όχι δέκα βήματα μπροστά. Να θαυμάζουμε εκείνους των οποίων οι αξίες, όχι μόνο η αισθητική, καθρεφτίζουν τις δικές μας.
Γιατί στην τελική, για να μιλήσω με όρους manifest: όπου πάει η προσοχή, ρέει ενέργεια. Και όπου ρέει η ενέργεια; Τα χρήματα ακολουθούν. Θέλεις πραγματικά η ενέργεια σου να χρηματοδοτεί την ψευδαίσθηση κάποιου ή να τροφοδοτήσει τη δική σου ανάπτυξη;