Στον χώρο της προσωπικής ανάπτυξης η έννοια της αυτοπεποίθησης ακούγεται συχνά. Χωρίζεται σε τομείς και την βρίσκεις σε άπειρα σεμινάρια, workshops, ομιλίες και άρθρα. Η αυτοεκτίμηση έρχεται αμέσως μετά. Λιγότερο δημοφιλής αλλά με μεγάλη δυναμική καθώς συζητιέται όλο και περισσότερο. Όσο για την αυταξία….Αυτή για πολλούς είναι άγνωστη λέξη και ας μιλάει από μόνη της. Και είναι περίεργο α. γιατί αυτές οι 3 δυνάμεις έχουν σειρά προτεραιότητας αντίθετη της δημοφιλίας τους και β. γιατί η τελευταία θα έπρεπε να είναι η πρώτη που μαθαίνουμε. Από παιδιά. Θα έπρεπε να είναι η βάση μας. Ίσως πάλι να υπάρχουν πολλοί λόγοι που αυτό δεν συμβαίνει, αλλά πριν φύγει τελείως το μυαλό μου από το θέμα πάμε να δούμε αναλυτικά τι είναι κάθε μια.
Τα θεμέλια του εαυτού: Αυταξία
Η αυταξία σχετίζεται στενά με την αυτοεκτίμηση, αλλά προσθέτει ένα στρώμα αγάπης και πίστης στον εαυτό σου και είναι κατά την γνώμη μου η βάση για τα 2 επόμενα. Έχει να κάνει με το να αναγνωρίζεις τις δικές σου μοναδικές ικανότητες και να νιώθεις ότι αξίζεις αγάπη, σεβασμό και ευτυχία. Είναι αυτή η εσωτερική δύναμη που σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις επιλογές που τιμούν τον πραγματικό σου εαυτό, ακόμα κι αν αποκλίνουν από τη μάζα ή τα κοινωνικά πρέπει και περιλαμβάνει το πώς αντιλαμβάνεσαι την αξία σου σε σχέση με τους άλλους και τον κόσμο γύρω σου. Για παράδειγμα, ας πούμε ότι είσαι σε μια σχέση όπου ο σύντροφός σου σε επικρίνει συνεχώς. Η αυταξία σου, είναι αυτή που θα αντιδράσει μέσα σου και θα σου δώσει τη δυνατότητα να αναγνωρίσεις ότι αξίζει να σου φέρονται με καλοσύνη και σεβασμό. Είναι η εσωτερική σου δύναμη που θα σε παρακινήσει να θέσεις όρια ή να αναζητήσεις υποστήριξη προκειμένου να την διατηρήσεις. Και φαντάζομαι ότι ήδη έχεις καταλάβει τι γίνεται όταν αυτή δεν υπάρχει.
Ο σεβασμός προς τον εαυτό : Αυτοεκτίμηση
Η αυτοεκτίμηση είναι ο εγγενής σεβασμός και σημασία που αποδίδεις στον εαυτό σου ως άνθρωπο, ανεξάρτητα από εξωτερικούς παράγοντες όπως τα επιτεύγματα, η εμφάνιση ή η θέση. Είναι να καταλαβαίνεις ότι είσαι πολύτιμη/ος απλά και μόνο επειδή υπάρχεις, επειδή είσαι ζωντανή/ος. Φαντάσου για παράδειγμα ότι αντιμετωπίζεις κάποια δυσκολία στη δουλειά σου. Δεν πέτυχες τους στόχους σου, η επιχείρηση σου μπορεί να απέτυχε ή να απολύθηκες. Το να έχεις καλή αυτοεκτίμηση σημαίνει να αναγνωρίζεις και να πιστεύεις ότι η αξία σου ως άνθρωπος παραμένει αμετάβλητη, ανεξάρτητα από την εκάστοτε απόδοσή σου ή οτιδήποτε συμβαίνει στην ζωή. Και να σου συμπεριφέρεσαι με την ίδια ευγένεια και σεβασμό.
Οικοδομώντας σιγουριά: Αυτοπεποίθηση
Η αυτοπεποίθηση αντανακλά την αίσθηση της εμπιστοσύνης που μπορεί να έχεις σε κάποια, ικανότητα, δεξιότητα ή σε διάφορους τομείς της ζωής, και δεν είναι απαραίτητο ότι επεκτείνεται στη συνολική άποψη που έχεις για τον εαυτό σου. Μπορεί να έχεις υψηλή αυτοπεποίθηση σε ορισμένους τομείς, όπως ο αθλητισμός, τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα ή οι μαθηματικές σου ικανότητες, ενώ νιώθεις λιγότερη αυτοπεποίθηση σε άλλους, όπως οι κοινωνικές περιστάσεις ή η δημόσια ομιλία. Για παράδειγμα μπορεί να παίζεις φανταστικά κιθάρα και να αισθάνεσαι υπέροχα με τον εαυτό σου όταν παίζεις στη σκηνή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα αισθάνεσαι το ίδιο καλά αν στην ίδια σκηνή χρειάζεται να βγάλεις μια ομιλία αντί να παίξεις. Η αυτοπεποίθηση είναι πιο συγκεκριμένη για συγκεκριμένες δεξιότητες, ιδιότητες ή ικανότητες και τις περισσότερες φορές (η υγιής αυτοπεποίθηση, γιατί υπάρχουν και οι delulu περιπτώσεις) είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πρακτική και τα επαναλαμβανόμενα καλά αποτελέσματα.
Βασικά σημάδια χαμηλής αυταξίας και αυτοεκτίμησης
Για την χαμηλή αυτοπεποίθηση τα σημάδια είναι αρκετά εμφανή και οι τρόποι αντιμετώπισης σχετικά πρακτικοί. Είναι επίσης -κατά τη γνώμη μου – ο αφρός της θάλασσας. Κοινώς σε σχέση με τα άλλα 2 είναι η επιφάνεια. Ίσως για αυτό και η έλλειψη της είναι η πιο εμφανής. Οι υπόλοιπες δύο όμως δυνάμεις πάνε πιο βαθιά και δεν καθόλου περίεργο που μέσα στη πολυάσχολη καθημερινότητα, είναι εύκολο να παραβλέψεις τα διακριτικά σημάδια που αποκαλύπτουν τις ελλείψεις τους. Τα όσα πραγματικά πιστεύεις για εσένα και τις βαθιά χαραγμένες και συχνά κρυμμένες από το συνειδητό νου, πεποιθήσεις σου. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που μπορούν να σου δώσουν μια ξεκάθαρη εικόνα του εσωτερικού σου κόσμου. Αν σε “βρεις” μέσα στα παρακάτω αυτό είναι το σημάδι να κοιτάξεις μέσα σου.
Αρνητικός αυτοδιάλογος και αυστηρή αυτοκριτική
Ενώ η εποικοδομητική αυτοκριτική μπορεί να ενισχύσει την ανάπτυξη και τη βελτίωση σου σε όλους τους τομείς, η αρνητική αυτοκριτική μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα ανεπάρκειας και αυτο-αμφιβολίας. Είναι η διαδικασία που σε κρίνεις όχι για να σε καταλάβεις και να μάθεις, αλλά για να σε επιπλήξεις για το κάθε ελάττωμα, λάθος ή παράλειψη. Αυτό που λέμε ότι ‘βαράς’ νοητά τον εαυτό σου. Δυσκολεύεσαι επίσης να αποδεχθείς φιλοφρονήσεις ή θετικά σχόλια ή μειώνεις την αξία τους.
Αναζητάς εξωτερική επικύρωση / επιβεβαίωση
Στηρίζεσαι στην αποδοχή την έγκριση ή την επιβεβαίωση των άλλων για να νιώθεις καλά με τον εαυτό σου. Για να έχει αξία ότι κάνεις, ότι πετυχαίνεις, ότι είσαι, πρέπει να αναγνωριστεί από κάποιον άλλο πέρα από εσένα. Μπορέι επίσης να έχεις μια συνεχή ανάγκη να ευχαριστήσεις τους άλλους.
Φοβάσαι την απόρριψη
Αποφεύγεις καταστάσεις ή ακόμα και ευκαιρίες που ξεπερνούν την ζώνη άνεσης σου από φόβο μήπως σε κρίνουν ή σε απορρίψουν και νιώθεις ανάξια αγάπης ή αποδοχής για αυτό που είσαι.
Δυσκολεύεσαι να βάλεις όρια
Δυσκολεύεσαι να επικοινωνήσεις και να διεκδικήσεις τις ανάγκες σου ή να πεις όχι στις σχέσεις σου. Νιώθεις ένοχη/ος ή εγωίστρια/στης αν δώσεις προτεραιότητα στον εαυτό σου.
Σύνδρομο απατεώνα
Πιστεύεις κατά βάθος ότι οι επιτυχίες ή επιτεύγματά σου είναι αποτέλεσμα τύχης ή δεν τα αξίζεις πραγματικά και φοβάσαι ότι κάποια στιγμή θα το καταλάβουν και οι άλλοι και θα εκτεθείς ως απάτη.
Καλλιεργώντας την αυταξία & την αυτοεκτίμηση
Η βελτίωση σε όλα τα παραπάνω ξεκινά με τη δημιουργία ισχυρών θεμελίων αυταξίας και αυτοεκτίμησης. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να μην έχουν καλλιεργηθεί αρκετά ή και καθόλου αυτές οι δυνάμεις μέσα σου, και τις περισσότερες φορές οφείλεται σε ελλείψεις ή πληγές από το παρελθόν. Δεν χρειάζεται να τις θεραπεύσεις μόνη/ος σου. Για την ακρίβεια είναι καλύτερο να μην το κάνεις. Και μόνο η θετική ανατροφοδότηση που θα σου προσφέρει ένας επαγγελματίας θα είναι δώρο για την συνολική σου ενδυνάμωση. Αν παρόλα αυτά θέλεις από κάπου να ξεκινήσεις εδώ είναι μερικοί τρόποι για να το κάνεις:
- Ασκήσου στην αυτοσυμπόνια: Μίλα στον εαυτό σου με καλοσύνη και κατανόηση, ειδικά όταν αντιμετωπίζεις προκλήσεις ή αποτυχίες. Να σου συμπεριφέρεσαι με την ίδια αγάπη και συμπόνια που θα έδινες σε έναν φίλο
- Αμφισβήτησε τις αρνητικές σκέψεις: Τις στιγμές που οι αρνητικές σκέψεις αρχίσουν να εισχωρούν, αναγνώρισε τες και προσπάθησε να τις αμφισβητήσεις και να τις αντικαταστήσεις με πιο θετικές και ρεαλιστικές επιβεβαιώσεις.
- Όρισε ρεαλιστικούς στόχους: Σπάσε τους μεγάλους στόχους σε μικρότερα, εφικτά βήματα. Αφιέρωσε χρόνο για να αναγνωρίσεις τις επιτυχίες σου, όσο μικρές κι αν είναι, και γιόρτασε την πρόοδο που έχεις κάνει στην πορεία.
- Θέσε υγιή όρια: Μάθε να διεκδικείς τις ανάγκες και τις προτεραιότητές σου στις σχέσεις σου και μην φοβάσαι να πεις όχι όταν κάτι δεν σας φαίνεται σωστό ή δεν συμβαδίζει με αυτά.
- Πάρε υποστήριξη: Περιέβαλλε τον εαυτό σου με υποστηρικτικούς φίλους, συγγενείς και μέντορες που σε ανεβάζουν και σε ενθαρρύνουν και μην διστάζεις να αναζητήσεις βοήθεια από κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας. Πάρε όση υποστήριξη χρειάζεσαι.
Βιβλία & Video που μπορούν να βοηθήσουν
- The Gifts of Imperfection, Dr. Brené Brown
- The 21-Day Self-Love Challenge: Learn How to Love Yourself Unconditionally, Sophia Taylor
- Self-Worth Essentials: A Workbook to Understand Yourself, Accept Yourself, Like Yourself, Respect Yourself, Be Confident, Enjoy Yourself, and Love Yourself, Dr. Liisa Kyle
Cultivating Unconditional Self-Worth | Adia Gooden | TEDx DePaulUniversity
Σε αυτήν την ομιλία TEDx, η ψυχολόγος Adia Gooden PhD μοιράζεται το δικό της ταξίδι. H Gooden λέει, «Επιτέλους άρχισα να καλλιεργώ μια άνευ όρων αυτοεκτίμηση και απέρριψα την πεποίθηση ότι «δεν είμαι αρκετά καλή». Αγκαλιάζω και αποδέχομαι τον εαυτό μου – με όλες τους τις ιδιορρυθμίες και τις ιδιαιτερότητες – και αυτό το νέο μονοπάτι είναι λυτρωτικό, ζωντανό και ζωογόνο».
How to talk to the worst parts of yourself | Karen Faith | TEDxKC
Σε αυτήν την ομιλία TEDx, η ερευνήτρια ανθρώπων και η εκπαιδεύτρια ενσυναίσθησης, Karen Faith , συζητά πώς να μιλάς στα χειρότερα μέρη του εαυτού σου με τρόπο που είναι ταυτόχρονα ειλικρινής και ορθολογικός. Αναλύει πως η θεραπεία ή άλλες μορφές αυτοφροντίδας μπορεί να είναι χρήσιμες στη διαχείριση αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων.
The art of being yourself | Caroline McHugh | TEDxMilton
Το «The Art of Being Yourself» είναι ένα συναρπαστικό Ted Talk που διερευνά την έννοια της αυτογνωσίας και της αυθεντικότητας. Καθ’ όλη τη διάρκεια του Ted Talk, η Caroline McHugh, μια καθοδηγήτρια ηγεσίας και εταιρικής κουλτούρας, παρέχει συμβουλές από ειδικούς για να αγκαλιάσεις και να γιορτάσεις τις μοναδικές σου ιδιότητες και να είσαι πιστή/ος στον εαυτό σου Σε αφήνω με μια σκέψη. Σε έναν κόσμο που συχνά προσπαθεί να σε προσδιορίσει και να σου υπαγορεύσει ποια/ος πρέπει να είσαι, το να επενδύσεις στη σχέση με τον εαυτό σου και την εσωτερική σου ενδυνάμωση, δεν είναι απλά σημαντικό – είναι απαραίτητο.