Ας μιλήσουμε λίγο για την μεγάλη παγίδα του σύγχρονου κόσμου: το γεγονός ότι είμαστε πιο συνδεδεμένοι, αλλά κατά κάποιο τρόπο πιο αποσυνδεδεμένοι από ποτέ, κυρίως από τον εαυτό μας. Ζούμε ένα ψηφιακό παράδοξο, όπου οι οθόνες μας είναι παράθυρα σε άλλους κόσμους και μαζί φυλακές. Αυτό από μόνο του δεν σου δημιουργεί μια ανάγκη για απόδραση; Εμένα πολύ! Και κάπου εκεί μπαίνει το digital detox, μια ιδέα που δεν διάβασα απλώς, αλλά αποφάσισα να τη ζήσω.
Το προσωπικό μου ταξίδι
Έλεγχος πραγματικότητας
Λίγο πριν τα Χριστούγεννα, μια ειδοποίηση λειτούργησε πάνω μου σαν προειδοποιητικό καμπανάκι. Ήταν το report του κινητού μου που με ενημέρωνε ότι η χρήση του τηλεφώνου μου ήταν κατά μέσο όρο 4,5 ώρες την ημέρα. Έμεινα να το κοιτάω και μετά σκέφτηκα ότι αυτό ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Μαζί με τη χρήση Η/Υ και TV.. η ζωή μου προφανώς περιστρέφονταν γύρω από οθόνες!
Η δυσφορία των social media
Το πρόβλημα όμως δεν αφορούσε μόνο τις ώρες που αφιερώνω κοιτώντας μια οθόνη (που από μόνο του είναι πολύ σοβαρό), αλλά και τη σχέση μου με τα social media. Αυτά στα οποία κάποτε έμπαινα για χαλαρώσω και πλέον με τροφοδοτούσαν με μεγάλες δόσεις στρες – βίαιες εικόνες και θλιβερές ειδήσεις που για κάποιο λόγο όλοι πρέπει να αναδημοσιεύουν, πιθανώς από ένα κρυφό φόβο μην φανούν εντελώς επιφανειακοί, τύπου ναι περνάω καλά, αλλά δεν είμαι και αναίσθητη/ος απέναντι στον πόνο που υπάρχει στον κόσμο. Και να τα ζώα να τρέχουν μέσα από φωτιές στα καπάκια μετά από μια φωτό με ηλιοβασίλεμα, και να τα παιδάκια σε εμπόλεμες περιοχές ανάμεσα στη σαββατιάτικη έξοδο και ένα quote ενδυνάμωσης, και να η επόμενη γυναικοκτονία ανάμεσα σε beauty tutorials. Όλα αυτά, πέραν του ότι με πιάνουν απροετοίμαστη και δεν έρχονται με trigger warning – ενώ -θα-έπρεπε- με αφήνουν να νιώθω θλιμμένη, θυμωμένη, ανήμπορη και συναισθηματικά κουρασμένη. Αυτό τώρα ένα τυχαίο πρωινό. Καλό δεν το λες! Εδώ και καιρό ένιωθα σαν να ήμουν συνδεδεμένη όλη μέρα με τα παγκόσμια νέα.
Απόφαση για αποτοξίνωση
Ξέρεις κάτι, ποτέ δεν συμφώνησα σε αυτό, δεν πιστεύω καν ότι με εξυπηρετεί ή με βοηθάει σε κάτι. Κάπως ΄έτσι αποφάσισα ότι θα σπάσω αυτόν το φαύλο κύκλο. Είχα ήδη σκεφτεί να πάρω μερικές μέρες για να ξεκουραστώ ανάμεσα στις γιορτές γιατί είχα φτάσει στα όρια του burn out τους τελευταίους μήνες με όλη την ‘επανασύσταση” της wellmedy και την δημιουργία του journal, οπότε θα το πήγαινα ένα βήμα παρακάτω και θα απεγκαθιστούσα όλα τα social media από το κινητό μου. Θα επικεντρωνομουν σε όσα που πραγματικά έχουν σημασία. Θα έκανα γιορτές σαν να είναι early 00s.
Πλοήγηση στο Detox: Προκλήσεις και ανακαλύψεις
Οι πρώτες μέρες του detox σημαδεύτηκαν από μερικές μάλλον θλιβερές αποκαλύψεις. Αν έχεις κόψει το τσιγάρο ή οποιαδήποτε άλλη συνήθεια τα παρακάτω θα σου φανούν οικεία.
Συμπτώματα στέρησης
Αδυναμία να συγκεντρωθώ ακόμα και σε πράγματα που απολαμβάνω να κάνω (και όχι δεν ήμουν πάντα έτσι), ανησυχία και μια αίσθηση ότι κάτι μου λείπει. Την πρώτη μέρα δεν άντεξα και μπήκα στο insta απο τον υπολογιστή. Σου ακούγεται σαν εθισμός; και εμένα! Σε αυτό θέλω να προσθέσεις ότι άπειρες φορές μέσα στη μέρα με έπιανα να απλώνω το χέρι μου για να πιάσω το τηλέφωνο και έπρεπε να επαναλαμβάνω νοητά “δεν υπάρχει τίποτα εκεί για να δεις’. Ήταν προφανές, αντιμετώπιζα συμπτώματα στέρησης.
Αγκαλιάζοντας την αλλαγή
Και εκεί που είχα πάει και είχα αγοράσει 5 βιβλία και περίμενα αυτόν τον χρόνο για να βουτήξω σε αυτά, χρειάστηκε να αποδεχτώ ότι αυτό δεν θα γινόταν – τουλάχιστον για αρχή- και να κάνω όσα μου έβγαιναν φυσικά. Αυτό σήμαινε μεγάλες βόλτες στη φύση, journaling, παιχνίδια με τον σκύλο μου, μαγείρεμα και συναντήσεις με φίλους. Κοινώς, έμενα ενεργή γιατί μόλις καθόμουν κάτι μου έλειπε. Εκτός αν κοιμόμουν. Σταδιακά όμως, άρχισα να νιώθω την ενέργειά μου να επιστρέφει και το μυαλό μου να αδειάζει.
Η επιστήμη πίσω από τον χρόνο που περνάμε πίσω από οθόνες και την ψυχική υγεία
Όπως αποδείχθηκε αυτά που βίωνα δεν είναι καθόλου τυχαία και υποστηρίζονται από αρκετές επιστημονικές μελέτες.
Επιδράσεις στην ικανότητα προσοχής
Η υπερβολική έκθεση σε οθόνες μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην προσοχή, τη διάθεσή και τη συνολική ψυχική μας υγεία. Μελέτες, όπως αυτή από το Πανεπιστήμιο του Stanford έχουν δείξει ότι η συνεχής διέγερση του εγκεφάλου που προκαλείται από την διαρκή ροή περιεχομένου μπορεί να μειώσει την ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε και μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου, ιδίως σε περιοχές που σχετίζονται με την προσοχή και τον γνωστικό έλεγχο.
Περιορισμός χρήσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Στην αντίπερα όχθη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Social and Clinical Psychology, αναφέρει ότι ο περιορισμός της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα 30 λεπτά την ημέρα οδηγεί σε σημαντικές βελτιώσεις στην ευημερία, ενώ μειώνει τα αισθήματα μοναξιάς και θλίψης. Αυτό τώρα δεν είναι ενδιαφέρον;
Τα οφέλη του digital detox: Μια προσωπική μεταμόρφωση
Φτάνοντας στη δεύτερη εβδομάδα μακριά από τον ψηφιακό κόσμο το τοπίο άρχισε να αλλάζει.
Βελτιωμένη διάθεση και μείωση του στρες
Η διάθεσή μου βελτιώθηκε αισθητά και ένιωθα πολύ πιο ήρεμη. Επέλεγα πότε, από ποια ειδησεογραφικά μέσα και πόση ώρα θα αφιερώσω στην ενημέρωση μου.
Ανακτημένη εστίαση και δημιουργικότητα
Τα πρωινά μου ξεκινούσαν με journaling και όχι με Instagram. Και το καλύτερο, η ικανότητά μου να συγκεντρώνομαι επέστρεψε, επιτρέποντάς μου να εστιάσω σε ότι θέλω χωρίς την διαρκή ανάγκη να ελέγξω το τηλέφωνό μου. Δημιουργούσα περισσότερο, είχα άπειρες ιδέες, ένιωθα περισσότερο, ζούσα περισσότερο. Είχα μια αίσθηση σαν να είχα καθαρίσει και κάνει χώρο στο μυαλό μου.
Πρακτικές συμβουλές για digital detox
Για να έχεις φτάσει ως εδώ, υποθέτω ότι βρίσκεις την ιδέα ενός digital detox τουλάχιστον ενδιαφέρουσα.
Μικρές αλλαγές, μεγάλο αντίκτυπο
Δεν χρειάζεται να έχεις μια προσέγγιση όλα ή τίποτα στο Detox σου προκειμένου να βιώσεις τα οφέλη ή να αρχίσεις να βελτιώνεις την ευημερία σου. Στην πραγματικότητα όσο μικρότερη, ευκολότερη και κοντά στον τρόπο ζωής σου, είναι η αλλαγή τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να πετύχει και να την διατηρήσεις μακροπρόθεσμα.
Απενεργοποίησε τις μη βασικές ειδοποιήσεις
Ξεκίνα με τη σίγαση των ειδοποιήσεων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αφήνοντας μόνο βασικές επικοινωνίες όπως κλήσεις ή μηνύματα.
Αποσυνδέσου μετά από κάθε χρήση
Εάν η απεγκατάσταση εφαρμογών είναι πολύ δραστική, δοκίμασε να αποσυνδέεσαι μετά από κάθε χρήση. Το επιπλέον βήμα που θα χρειάζεται να κάνεις για να συνδεθείς μπορεί να σε αποτρέψει απο το να μπαίνεις συνέχεια.
Παρακολούθησε τον χρόνο χρήσης του κινητού σου
Τόσο τα iOS όσο και τα Android διαθέτουν ενσωματωμένα εργαλεία για την παρακολούθηση της χρήσης των εφαρμογής. Όρισε ημερήσια όρια
Χρησιμοποίησε εργαλεία αποκλεισμού
Χρησιμοποίησε εφαρμογές όπως το #blockit (μόνο για iOS),Stay Focused: Site & App Focused (Android), SelfControl (for MAC) και StayFocused Επέκταση Google Chrome για υπολογιστή, για να περιορίσεις την πρόσβαση σε τοποθεσίες που σου αποσπούν την προσοχή. Αυτά τα εργαλεία μπορούν να σε βοηθήσουν να παραμείνεις συγκεντρωμένη/ος, ειδικά κατά τις ώρες εργασίας.
Ενεργοποίησε τη λειτουργία κλίμακας του γκρι
Η αλλαγή της οθόνης του κινητού σου σε μονόχρωμη θα την κάνει να φαίνεται πιο θαμπή και αρκετά βαρετή. Αυτή η πρακτική είναι πολύ αποτελεσματική και μπορεί να μειώσει σημαντικά τον χρόνο που αφιερώνεις σε δραστηριότητες όπως η περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή τα παιχνίδια. Μπορείς να βρεις οδηγίες για iOS εδώ και για Android εδώ.
Όρισε ζώνες χωρίς τηλέφωνα
Δημιούργησε χώρους στο σπίτι σου όπου δεν επιτρέπονται τα τηλέφωνα, όπως το υπνοδωμάτιο ή η τραπεζαρία. Εναλλακτικά όρισε δραστηριότητες που δεν επιτρέπονται τα τηλέφωνα όπως η ώρα του φαγητού, μια ώρα πριν τον ύπνο, όταν διαβάζεις ή το πρωί αφού ξυπνήσεις.
Και όχι, μην τα κάνεις όλα μαζί! Διάλεξε ένα, αυτό που σου φαίνεται πιο έυκολο και ξεκίνα απο εκεί.
Προκλήσεις και η αντιμετώπισή τους
Η μείωση του χρόνου που περνάμε πίσω από οθόνες είναι τόσο μεγάλη πρόκληση κυρίως γιατί η επαγγελματική και η προσωπική μας ζωή είναι πλέον συνυφασμένη με τις ψηφιακές συσκευές. Για να ξεπεράσεις αυτές τις προκλήσεις:
- Καθόρισε ξεκάθαρα όρια. Διαχώρισε την εργασία από την προσωπική ζωή σου ορίζοντας σαφή χρονικά πλαίσια για τη χρήση ψηφιακών συσκευών για την καθεμία.
- Βρές μη ψηφιακά χόμπι. Ασχολήσου με δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνουν οθόνες, όπως το διάβασμα ενός φυσικού (το τονίζω το kindle δεν πιάνει) βιβλίου, η κηπουρική ή ζωγραφική ή οτιδήποτε σε βάζει σε διαδικασία να δημιουργήσεις με τα χέρια σου.
- Εξασκήσου σε πρακτικές ενσυνειδητότητας. Βάζοντας τον διαλογισμό στην καθημερινότητα σου θα ενισχύσεις την εστίαση σου και θα μειώσεις την επιθυμία να ελέγχεις συνεχώς τις ψηφιακές σου συσκευές.
- Καλλιέργησε την συνειδητότητα σου. Αν μπαίνεις στα social ή όποιο άλλο μέσο από συνήθεια, κάνε μια παύση και ρώτα τον εαυτό σου “ αυτή είναι η καλύτερη χρήση του χρόνου μου;
Η νέα μου προσέγγιση
Επιστρέφοντας στον ψηφιακό κόσμο, θέλω να σου πω ότι η οπτική μου έχει αλλάξει.
Εύρεση ισορροπίας
Αυτό το διάλειμμα μου θύμισε ότι ειδικά τα social είναι απλώς διασκεδαστικά εργαλεία για την προώθηση της δουλειάς μου, της δημιουργικότητας και της σύνδεσης μου με άλλους ανθρώπους, και μετά από σκέψη κατέληξα ότι προσωπικά δεν χρειάζομαι περισσότερο από 1 ώρα την ημέρα για να τα κάνω όλα αυτά. Επίσης, δεν χρειάζομαι πάνω από μισή ώρα καθημερινά για να μαθαίνω τα νέα. Για μένα αυτό είναι αρκετό.
Εστίαση στη δημιουργία και τη σύνδεση
Η πραγματική δουλειά μου, ο σκοπός και το πάθος μου είναι να δημιουργώ, να γράφω, να μαθαίνω και να συνδέομαι με ανθρώπους και ιδέες, και χρειάζομαι πνευματικό χώρο για να το κάνω. Όσο για τις προσωπικές μου επαφές…εμπνεύστηκα από μια συνέντευξη του Tom Holland που είδα πρόσφατα, και υιοθέτησα ένα νέο μάντρα: αν θέλεις να επικοινωνήσεις μαζί μου, μπορείς να μου τηλεφωνήσεις. Εάν δεν έχεις τον αριθμό μου, τότε μάλλον δεν είμαστε και τόσο κοντά οπότε α. δεν είναι επείγον και β. μπορώ να σου απαντήσω όταν ξανασυνδεθώ, στο χρόνο που έχω ορίσει να αφιερώνω στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Συμπέρασμα
Αυτό το ψηφιακό detox ‘ταξίδι’ ήταν τελικά για μένα μια μικρή αποκάλυψη. Μου θύμισε πώς θέλω να ζώ, που θέλω να αφιερώνω τον χρόνο, την ενέργεια και την προσοχή μου. Και αν όπως και εγώ αισθάνεσαι και εσύ συχνά φορτισμένη/ος από τον ψηφιακό κόσμο, αυτό το κείμενο ίσως είναι η αφορμή ή το έναυσμα που χρειάζεσαι για να κάνεις ένα βήμα πίσω και να δοκιμάσεις μία από τις μικρότερες δυνατές αλλαγές. Πίστεψε με, μπορεί να αλλάξει όλο το παιχνίδι και να γίνει το reset που έχεις ανάγκη για να βελτιώσεις την ψυχική σου υγεία.